“Marrëdhëniet e Izraelit me Shqipërinë janë të fuqishme dhe mbulojnë një spektër të gjerë, të përbërë nga çështje diplomatike, ekonomike dhe të sigurisë“, tha ambasadori i Izraelit në Shqipëri, Boaz Rodkin, i cili shprehu kënaqësinë e tij se lidhjet midis dy vendeve u fuqizuan në vazhdimësi, veçanërisht pasi ambasada e Izraelit u hap në Tiranë gati shtatë vjet më parë.

Në një intervistë ekskluzive me kryeredaktorin Genc Mlloja të gazetës shqiptare në gjuhën angleze “Albanian Daily News” , ambasadori Rodkin e konsideroi futjen e fluturimeve të drejtpërdrejta midis Tel Avivit dhe Tiranës si një zbulim të rëndësishëm në marrëdhëniet ekonomike dypalëshe. “Numri i vizitorëve izraelitë në Shqipëri arriti një nivel të lartë në vitin 2018, me rreth 15,000 qytetarë izraelitë që hyjnë në vend, një rritje prej 160% në krahasim me vitin 2017. Këtë vit ne presim të regjistrojmë edhe një shifër rekord, pasi fluturimet direkte midis dy vendeve do të jenë më të shpeshta dhe do të funksionojnë gjatë një periudhe më të gjatë”.

Duke folur për zgjedhjet e fundit parlamentare të mbajtura në Izrael më 9 prill të këtij viti, ambasadori vuri në dukje se si euforia për disa dhe depresioni për të tjerët në rezultatet e zgjedhjeve janë lënë mënjanë, dhe te izraelitët ka mbetur me diçka të jashtëzakonshme për t’u festuar nga të gjithë: demokracia e fortë e Izraelit zgjodhi udhëheqjen përsëri në mënyrë paqësore. Më tej, ai vuri në dukje se rezultatet e zgjedhjeve tregojnë se kryeministri Benjamin Netanjahu mund të krijojë një qeveri me partnerë të njëjtë të koalicionit që ai kishte në mandatin e kaluar.

I pyetur për politikën e jashtme të Izraelit, zoti Rodkin zbuloi se do të vazhdojë në të njëjtin drejtim, duke zgjeruar lidhjet e tij me vendet me rëndësi strategjike, duke forcuar marrëdhëniet dhe duke identifikuar fusha të reja për bashkëpunim. Ai tha se Izraeli dhe Shtetet e Bashkuara kanë ndarë një lidhje unike që nga themelimi i shtetit të Izraelit në vitin 1948. “Shtetet e Bashkuara, nën Presidentin Truman, ishin vendi i parë që njohu Izraelin, vetëm 11 minuta pas themelimit të saj”. Ndërkohë, sipas tij, Izraeli sot ka partnerë arabë në Lindjen e Mesme si Egjipti, Jordania dhe disa shtete të Gjirit. I pyetur për konfliktin e vazhdueshëm izraelito-palestinez, ambasadori tha se asnjë përparim nuk ishte bërë midis palëve, por ai deklaroi se nëse udhëheqja palestineze do të donte të rifillonte negociatat e drejtpërdrejta, me qëllim të arritjes së paqes dhe sigurisë, ata do të duhej të demonstronin seriozitetin e tyre rreth saj.

Ambasadori Rodkin mbërriti në Shqipëri në vitin 2015 dhe, siç tha ai, ai pati privilegjin të vizitonte të gjitha anët e këtij vendi të mrekullueshëm.

“Kudo që shkoj, në cilësinë time diplomatike apo si turist me familje dhe miq, ndjej një ndjenjë të sinqertë miqësie ndaj Izraelit”, rrëfeu i dërguari i lartë të Izraelit në Shqipëri në intervistën e mëposhtme:

– Z. Ambasador, në radhë të parë, ju shpreh përgëzimet për zgjedhjet paqësore, të cilat u mbajtën më 9 prill të këtij viti në Izrael. Cilat janë pritjet e izraelitëve pas votimit që deklaroi si fituese Partinë Likud të Zotit Netanyahu?

– Shtatëdhjetë e një vjet pas shpalljes së pavarësisë, Izraeli është një nga demokracitë më të vjetra të vazhdueshme në botë. Ai ka pasur një votim universal nga themelimi i tij dhe ka vazhduar të lulëzojë pa grushte ushtarake, luftëra civile, qeveri emergjente, pezullime të lirive themelore politike apo civile, ose anulimin e zgjedhjeve deri në ditët e sotme, duke mbijetuar madje edhe vrasjen e një kryeministri.

Në të vërtetë, ka pak dhjetëra vende të tjera që kanë praktikuar demokraci të pandërprerë më shumë se Izraeli, por askush nuk e ka bërë këtë në kushtet e konfliktit të vazhdueshëm, luftërat e përsëritura në fronte të shumta, terrorizmin, valët e emigracionit në përmasa të pashembullta dhe një popullsi të gjerë gjuhësore, kombëtare, fetare dhe etnike.

Në të vërtetë, ka pak duzina vendesh të tjera që kanë praktikuar demokraci të pandërprerë më shumë se Izraeli, por askush nuk e ka bërë këtë në kushtet e konfliktit të vazhdueshëm, luftërat e përsëritura në fronte të shumta, terrorizmin, valët e emigracionit në përmasa të pashembullta dhe një popullsi të gjerë gjuhësore, kombëtare, fetare dhe etnike.

Ndërsa euforia për disa dhe depresioni për të tjerët nga rezultatet e zgjedhjeve të vitit 2019 bien, mbetemi me diçka të jashtëzakonshme për t’u festuar nga të gjithë: demokracia e fuqishme e Izraelit e zgjodhi udhëheqjen e saj përsëri në mënyrë paqësore.

Sa i përket pritjeve të zgjedhësve, izraelitët para së gjithash kërkojnë sigurinë dhe stabilitetin, pasi ne jemi të rrethuar nga të gjitha anët nga kërcënimet në rritje të xhihadizmit radikal – Iranit, Hezbollahut në Liban, Hamasit dhe Vëllazërisë Myslimane në Gaza.

Por, ashtu si në shoqëritë e tjera në të gjithë botën, izraelitët gjithashtu ballafaqohen me çështje të tilla si kostoja e lartë e jetesës dhe një mori e tërë çështjesh të tjera sociale, për të cilat ata do të prisin që qeveria e re të gjejë disa zgjidhje.

– Pas fitores së partisë së tij, zoti Netanjahu ka deklaruar se ai ka ndërmend ta përfundojë detyrën shpejt në mënyrë që të krijojë një qeveri të qëndrueshme kombëtare. Sa i suksesshëm do të jetë ai, duke marrë parasysh rezultatin e ngushtë të zgjedhjeve, si dhe faktin se kjo është hera e tij e pestë si kryeministër?

– Rezultatet e zgjedhjeve tregojnë se zoti Netanjahu mund të krijojë një qeveri me partnerë të njëjtë të koalicionit që ai kishte në mandatin e kaluar, siç deklaroi ai në fjalimin e tij të fitores. Ai gjithashtu mund të formojë një “Qeveri Kombëtare të Unitetit” me partinë rivale kundërshtare “Blue dhe Bardhë”, e cila do të kishte një shumicë dërrmuese në parlament, por shumica e vëzhguesve e konsiderojnë një mundësi të tillë që të ketë një shans të pakët që të ndodhë.

– Qytetarët arabë të Izraelit përfaqësojnë pothuajse një të pestën e 5.8 milionë votuesve të mundshëm të vendit, të cilët mund t’u japin katër partive arabe izraelite një rol të mundshëm “kingmejkëri”. Në këtë moment ka ndonjë mundësi që këto parti të mund të bashkohen me një koalicion qeverisës, edhe pse ata kurrë nuk e kanë bërë këtë më parë?

– Anëtarët e Knesset (parlamentit) nga grupet minoritare në Izrael kanë shërbyer që nga formimi i Knessetit të parë në vitin 1949, si në partitë kombëtare kryesore ashtu edhe në partitë sektoriale që përfaqësojnë interesat specifike të komuniteteve të tyre.

Teorikisht, skenari i partive arabe që bashkohen me koalicionin është e mundur, por ka shumë të ngjarë që ata të vendosin të mbeten në opozitë, pasi ka një hendek të gjerë ideologjik midis tyre dhe partisë Likud të Netanyahut.

– Dhe, me që ra fjala, a votuan stafi i Ambasadës në Tiranë dhe izraelitët që banojnë në Shqipëri?

– Në të vërtetë, të gjithë anëtarët e stafit të Ambasadës në Tiranë përmbushën me gëzim të drejtën e tyre demokratike, në një votim të hershëm rreth dhjetë ditë para votimit kombëtar.

Sipas ligjit izraelit, qytetarët privatë që jetojnë jashtë nuk mund të votojnë nëse nuk shkojnë në Izrael dhe janë të pranishëm në vend në ditën e zgjedhjeve, por ka një përjashtim për diplomatët, bashkëshortët e tyre dhe fëmijët e moshës 18-20 vjeç, të cilët mund të votojnë jashtë vendit.

– Si vazhdim, a do të ketë ndryshime të reja në politikën e jashtme të Izraelit nën udhëheqjen e zotit Netanjahu? Çfarë mund të jetë e re në marrëdhëniet me vendet e rajonit, anëtarët e BE, Rusinë, Kinën dhe faktorët e tjerë të rëndësishëm ndërkombëtarë apo do të jetë vetëm një vazhdim i drejtimit të mëparshëm?

– Izraeli mban marrëdhënie me shumicën e vendeve të botës. Politika jonë e jashtme është përshtatur për të çuar përpara paqen dhe stabilitetin në rajonin tonë të menjëhershëm, duke siguruar sigurinë e vendit dhe duke promovuar bashkëpunimin me të gjitha kombet. Paralelisht, që nga themelimi i tij, Izraeli ka qenë i etur për të ndarë me aftësitë e komunitetit ndërkombëtar të nxjerra nga përvoja e tij e zhvillimit.

Në bashkëpunim me ministritë qeveritare, si dhe institucionet profesionale dhe akademike, agjencia jonë e zhvillimit, MASHAV, punon në partneritet me vendet e botës në zhvillim dhe me ata që zbatojnë reforma për të ringjallur rritjen dhe krijimin e vendeve të punës, në tejkalimin e sfidave të tyre përkatëse.

Natyrisht, politika e jashtme e qeverisë së jashtme të Izraelit do të vazhdojë në të njëjtin drejtim, duke zgjeruar lidhjet e saj me vendet me rëndësi strategjike, duke forcuar marrëdhëniet dhe duke identifikuar fusha të reja për bashkëpunim.

– Shtetet e Bashkuara mbesin me sa duket mbështetësit më të vendosur të Izraelit. Dëshmi të mëtejshme për këtë është nënshkrimi nga Presidenti Donald Trump i një proklamate që njeh sovranitetin izraelit mbi lartësitë e Golanit. Më parë Trump vendosi të kalojë ambasadën amerikane nga Tel Avivi në Jerusalem. Si i vlerësoni këto lëvizje duke pasur parasysh faktin se këto hapa kritikë janë bërë në kundërshtim me konsensusin dërrmues ndërkombëtar?

– Izraeli dhe Shtetet e Bashkuara kanë ndarë një lidhje unike që nga krijimi ynë në vitin 1948. Shtetet e Bashkuara, nën Presidentin Truman, ishin vendi i parë që njohu Izraelin, vetëm 11 minuta pas themelimit të tij. Që atëherë, të dy vendet kanë zhvilluar një miqësi të qëndrueshme, bazuar kryesisht në një përkushtim të palëkundur ndaj vlerave të përbashkëta. Lidhjet tona të ngushta strategjike, ekonomike, politike dhe diplomatike nxisin paqen rajonale dhe rrisin sigurinë e të dy kombeve.

Në të vërtetë, ne jemi shumë mirënjohës ndaj Presidentit Trump për vendimin e tij të Shteteve të Bashkuara për të njohur lartësitë e Golanit si territor sovran izraelit. Për të gjitha qëllimet dhe arsyet, ky territor ka qenë pjesë e Izraelit që nga viti 1967. Gjatë Luftës së Gjashtë-Ditëve, Izraeli mori kontrollin e lartësive të Golanit nga Siria si një masë e domosdoshme e vetëmbrojtjes për të siguruar mbijetesën e vendit. Nevojat e sigurisë të cilat kanë mandatuar që Izraeli të marrë lartësitë e Golan, 52 vjet më parë nuk janë më pak të rëndësishme se sot. Siria përdori gjeografinë strategjike të Golan në dy luftëra të ndara kundër Izraelit në të kaluarën.

Sot, Irani dhe Hezbollahu, të dyja të cilët janë zotuar për shkatërrimin e Izraelit, përdorin territorin sirian si një front për dhunën kundër shtetit të Izraelit. Duke njohur sovranitetin e Izraelit mbi lartësitë e Golan, Shtetet e Bashkuara po ndihmojnë për të siguruar aftësinë e aleatit të tij më të afërt rajonal për të mbrojtur veten. Shpresojmë që anëtarët e tjerë të bashkësisë ndërkombëtare do të ndjekin shembullin e Presidentit Trump.

– A mendoni, Shkëlqesi Juaj, se këto lëvizje do të përkeqësojnë më tej situatën në rajon duke e bërë më të pamundur zgjidhjen e konfliktit të përgjakshëm mes popullit izraelit dhe palestinezëve? Si do ta përshkruanit nivelin e kontakteve të zyrtarëve të lartë izraelitë me palestinezët dhe udhëheqësit e tjerë kyç arabë?

-Lindja e Mesme është përballur me ndryshime tektonike brenda dekadave të fundit, veçanërisht pasi kaosi i lançuar me Pranverën Arabe u ul. Nocionet e vjetra politike nuk zbatohen më dhe konflikti i vjetër arabo-izraelit është pas nesh. Teksa bastioni i fundit i ISIS në fund u dorëzua, Lindja e Mesme e gjen veten transformuar dhe në një pikë kthese. Dhjetëvjeçari i fundit, i dominuar nga lufta civile siriane, ka paraqitur një betejë mes forcave ekstremiste që kanë kërkuar të shfrytëzojnë shtetet e dobëta dhe territoret e paqeverisura dhe fuqitë ekzistuese rajonale dhe globale, axhenda e të cilave do të dalë nga konfliktet e fundit të pozicionuara për të dominuar rajonin.

Sot Izraeli ka partnerë arabë në Lindjen e Mesme. Egjipti, Jordania dhe disa shtete të Gjirit tani e shohin Izraelin si një aleat të domosdoshëm në konfrontimet e tyre me islamin radikal dhe të dhunshëm – ose atë të udhëhequr nga shitët radikale të udhëhequr nga Irani, ose ai i udhëhequr nga sunitët radikale të udhëhequr nga Daesh (ISIS) dhe al-Kaeda.

Tetorin e kaluar, kryeministri Netanyahu bëri një vizitë zyrtare në Oman, një fqinj i Arabisë Saudite, dhe së fundmi ministri i Izraelit i kulturës dhe sportit udhëtoi për në Emiratet e Bashkuara Arabe për të marrë pjesë në një turne xhudo, ku himni ynë kombëtar u luajt gjatë një ceremonie të dorëzimi të medaljeve.

Për fat të keq, ne nuk kemi bërë asnjë përparim me palestinezët. Gjysma prej tyre, që qëndrojnë në rripin e Gazës të kontrolluar nga Hamasi, tashmë janë nën armë të Iranit dhe të islamit radikal. Duhet që lidershipi palestinez të rifillonte negociatat e drejtpërdrejta, për të arritur paqen dhe sigurinë, ata do të duhej të demonstronin seriozitetin e tyre për këtë.

– Shkëlqesia Juaj, marrëdhëniet diplomatike midis Shqipërisë dhe Izraelit u vendosën më 20 gusht 1991. Por Shqipëria e ka njohur Izraelin si shtet që nga viti 1949. Pra, ky është një vit historik, siç është 70-vjetori i një ngjarjeje të tillë të rëndësishme. Në këtë kuadër, ju lutem, a mund t’i ndani me lexuesit e “Albanian Daily News” (ADN) frymën dhe përmbajtjen e lidhjeve dypalëshe mes dy vendeve?

– Marrëdhëniet e Izraelit me Shqipërinë janë të fuqishme dhe mbulojnë një spektër të gjerë, të përbërë nga çështjet diplomatike, ekonomike dhe të sigurisë.

Gjatë gjithë kohëzgjatjes së marrëdhënieve tona diplomatike, të dy qeveritë kanë pasur një bashkëpunim të vazhdueshëm që është materializuar në marrëveshje të ndryshme dypalëshe në fushat e investimeve, tregtisë dhe bashkëpunimit ekonomik, bujqësisë, mjekësisë veterinare dhe shërbimeve ajrore, dhe gjithashtu edhe në fushat e shkencës, arsimit dhe kulturës.

– Ndërkohë, çfarë mund të thoni në nivelin e marrëdhënieve politike, ekonomike dhe kulturore midis Izraelit dhe Shqipërisë? A jeni të kënaqur me ecurinë e tyre?

– Në të vërtetë, marrëdhëniet tona kanë shkuar fuqizuar në vazhdimësi, veçanërisht pasi ambasada jonë rezidente u hap në Tiranë gati shtatë vjet më parë. Një përparim i rëndësishëm në marrëdhëniet tona ekonomike u shënua vitin e kaluar me futjen e fluturimeve të drejtpërdrejta midis Tel Avivit dhe Tiranës.

Numri i vizitorëve izraelitë në Shqipëri arriti në 2018 një nivel të lartë, me rreth 15,000 qytetarë izraelitë që hynë në vend, një rritje prej 160% në krahasim me 2017. Këtë vit ne presim të regjistrojmë një tjetër shifër rekord, pasi fluturimet e drejtpërdrejta midis dy vendeve do të jenë më të shpeshta dhe do të funksionojnë gjatë një periudhe më të gjatë.

– Z. Ambasador, të cilat janë përshtypjet tuaja për Shqipërinë në statusin e një “turistike” dhe unë shpresoj se keni patur mundësi të shikoni këtë vend ballkanik. Çfarë mesazhi do t’i përcillni turistët izraelitë në prag të fillimit të sezonit turistik? Natyrisht, është e natyrshme që mesazhi juaj për shqiptarët t’i inkurajojë ata për të vizituar Izraelin?

– Qysh prej mbërritjes sime në Shqipëri, në vitin 2015, kam pasur privilegjin të vizitoj të gjitha anët e këtij vendi të mrekullueshëm, nga Thethi në Kakavijë dhe të takohem me qindra njerëz nga të gjitha sferat e jetës. Kudo që të shkoj, në cilësinë time diplomatike apo si një turist me familjen dhe miqtë, ndjej një ndjenjë të sinqertë miqësie ndaj Izraelit.

Shqiptarët janë shumë të interesuar për historinë e suksesit të Izraelit dhe ata janë krenarë, siç duhet të jetë, për historitë e shquara të familjeve shqiptare, të cilët strehonin familjet hebraike gjatë Luftës së Dytë Botërore. Kam besim se të gjithë turistët izraelitë që do të mbërrijnë në Shqipëri për herë të parë këtë vit do të ndeshen me të njëjtin realitet, duke shijuar gjithashtu peizazhet e bukura, fshatrat piktoreske dhe brigjet mahnitëse të bregdetit.

Natyrisht, do të doja të ftoj të gjithë shqiptarët që të vizitojnë Izraelin dhe ta eksplorojnë atë plotësisht, nga kryeqyteti ynë, Jeruzalemi, deri në Detin e Vdekur, Galilenë dhe Tel Avivin.

Intervistoi: Genc Mlloja (Albanian Daily News)