“Pagëzimi”, shpëtimi i Shaul Gattenyo në Kosovë

Dokumentari i Radio Televizionit të Kosovës për shpëtimin e hebrenjve


“Pagëzimi”. Ky është dokumentari më i ri i Radio Televizonit të Kosovës, RTK, kushtuar strehimit dhe shpëtimit të djaloshit hebre Shaul Gattenyo (sot 78 vjeç), gjatë Luftë së Dytë Botërore në manastirin e Letnicës, një fshati të vogël komunën e Vitit pranë Gjilanit në Kosovë.

Shaul Gattenyo, 2017

Me ide të Mentor Shalës, skenar të Ridvan Berishës dhe regji të Mumin Jasharit – dhe me intervista të realizuara në Izrael dhe Kosovë, – dokumentari “Pagëzimi”, i cili u shfaq në datën 15 maj edhe në Nju Jork, është një dëshmi tjetër e radhës të rolit historik të shqiptarëve në shpëtimin e hebrenjve.

Një histori mbijetesë e një djali të vogël asokohe rreth 4 vjeç – Shaul Gattenyo është lindur më 21 gusht 1940 në Beograd – e që tregon traditën dhe sakrificën e vlerësuar të popullit shqiptar, si në Kosovë ashtu dhe në Shqipëri për shpëtimin e hebrenjve gjatë Holokaustit nazist.

Prinderit e Shaulit, Vinko dhe Leo Gattenyo

Prindërit e tij, Vinko dhe Leo Gatenjo, u përkisnin hebrenjve sefardikë.

Nena e Shaulit, Vinko Gatenja

Në vitin 1941, pas pushtimit të Serbisë nga Gjermania Naziste, familja u shpërngul në Shkup të Maqedonisë.

Shaul me kusheshiren e tij, e cila vdiq ne kampin e Treblinkes

Pas aneksimit të Maqedonisë nga ana e Bullgarisë, në mars të vitit 1943, hebrenjtë u përqendrua në Monopol, një magazinë duhani, por që u shndërrua në një kamp të përkohshëm në Shkup, ku ata u dëbuan në Treblinka.

I sëmurë rëndë, nëna e tij fshehurazi ia dha ish-dados së tij, sllovenes Zora Piçulin – të cilën Shaulin e thërriste “mama” –  për ta fshehur dhe kujdesur për djalin atëherë dy vjeç e gjysëm, në mars të vitit 1943 deri në fund të fshehur luftës në manastirin e Letnicies pranë kufirit Maqedoni-Kosovë.

Zora Piçulin ne Jeruzalem

Shumica e anëtarëve të familjes Gattenjo, duke përfshirë edhe prindërit u shfarrosën në kampet e përqendrimit (Treblinka, Aushvic Jasenovac, Sajmishte).

Pas luftës, Shaulin e vogël, atëherë tetë vjeç, e mori Ester Biti, motra e gjyshes së tij së bashku me bashkëshortin e saj Hananya,. Me ta Saul Gattennyo u largua në vitin 1948 në Izrael. Ai studioi matematikë dhe punoi si mësues i shkollës së mesme në Jerusalem.

Shaul Gattenjo ne vitin 1950, 10 vjeç

Që nga viti 1970, ai ka vizituar Zorën, dadon që e shpëtoi në Ljublana ku dhe ajo jetonte. Zora Pichulin fitoi nderin e vitit 1975 midis Kombeve, që u dha nga Muzeu i nohur i Holokaustit, Yad Vashem. Zora vdiq në vitin 1998.

Shaul ne vitin 1981

Shqipëria dhe Kosova – pasi Yad Vashem i njeh shtetasit e tyre vetëm si shqiptarë – numërojnë 75 “Fisnikë midis Kombeve”, apo “Të drejtë midis Kombeve”.

Lexo më shumë

Kompania izraelite LR Group, projekt investimesh në Shqipëri

Ministri i Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit, Blendi Gonxhja, priti Ambasadoren e Izraelit në Shqipëri, Galit Peleg.

Izrael

Fyejti Holokaustin, Izraeli shpall “non grata” presidentin e Brazilit

Kryeministri Benjamin Netanyahu i përshkroi fjalët e presidentit Luiz Inácio Lula da Silva si “të turpshme”.

Shqipëri

Dita Ndërkombëtare e Gruas, ambasadorja Kumbe fjalim në Universitetin e Haifës

Ambasadorja e Shqipërisë në Izrael, Meri Kumbe, ishte e ftuar të fliste në Universitetin e Haifës në kuadër të Ditës…

Kosove

Ceremoni solemne në Prishtinë, për Ditën Përkujtimore të Holokaustit

Marin pjesë Presidentja Osmani, kryeministri Kurti dhe ambasadorja e Izraelite në Kosovë, Tamar Ziv.

OPED

Populli ynë ka qenë dhe do të mbetet krah popullit hebre

Sot shënohet Dita e Përkujtimit të Holokaustit, ditë që përbashkon gjithë botën në kujtim të viktimave

Bota

Shuhet legjenda e diplomacisë amerikane, Henry Kissinger

Vdiq në moshën 100-vjeçare. Kissinger dominoi politikën e jashtme të SHBA në kulmin e Luftës së Ftohtë.

Spyzone

Ushtria e Izraelit rrethon komandën qëndrore të Hamasit

Marina gjithashtu kreu dhjetëra sulme përgjatë bregut të Gazës, duke ndihmuar forcat tokësore.