Nga Zvika Klein, The Jerusalem Post

Kryeministri shqiptar Edi Rama njoftoi hapjen e dy muzeve të rinj hebrenj në Shqipëri, një në Vlorë dhe një në Tiranë. Muzetë do t’i kushtohen historisë dhe kulturës së komunitetit hebre në vendin e Evropës Juglindore, si dhe shqiptarëve që rrezikuan jetën e tyre për të shpëtuar hebrenjtë gjatë Holokaustit.

“Këta muze do të jenë një dëshmi e marrëdhënies unike mes shqiptarëve dhe hebrenjve”, tha Rama. “Gjatë Holokaustit, kur shumica e Evropës po ua kthente shpinën hebrenjve, Shqipëria ishte një strehë e sigurt. Shqiptarët rrezikuan jetën e tyre për të mbrojtur fqinjët e tyre hebrenj dhe ky muze do të nderojë guximin dhe sakrificën e tyre”.

Shqipëria ishte i vetmi vend në Evropë ku popullsia hebreje u rrit gjatë Luftës së Dytë Botërore. Para luftës, aty jetonin rreth 200 hebrenj. Deri në fund të luftës, ishin rreth 3,000, një numër që ka mbetur relativisht i qëndrueshëm që atëherë.

Muzeu në Vlorë do të vendoset në sinagogën historike në qytetin e vjetër të qytetit. E ndërtuar në shekullin e 19-të, sinagoga është një nga më të vjetrat në Shqipëri. Muzeu në Tiranë do të vendoset në ish-Qendrën e Komunitetit Hebre.

Qendra u ndërtua në vitet 1930 dhe ishte një qendër për jetën hebreje në Shqipëri para Holokaustit.

Muzetë, të planifikuar të hapen në vitin 2024, financohen nga qeveria shqiptare dhe nga donacione private.

“Këta muze do të jenë një burim i vlefshëm për studentët, studiuesit dhe këdo që është i interesuar të mësojë më shumë për historinë e komunitetit hebre në Shqipëri”, tha Rama. “Ato do të jenë gjithashtu një kujtesë për rëndësinë e tolerancës dhe respektit për të gjithë njerëzit, pavarësisht nga feja apo përkatësia e tyre etnike.”